Güçlü ve ayakta kalan kurumlar bilgiyi iyi organize eden ve yöneten organizasyonlardır. İngiliz filozof francis bacon‘in meşhur sözü ve george orwell‘ın 1984 isimli romanında savunduğu fikrin ana temasını oluşturan kavram “BİLGİ” dir.

Mehmet KAYA, AYS ELektronik Belge Yönetim Sistemleri Tic. Ltd. Şti.

Arsiv Arastirmalari Dergisi=Turkish Journal of Archival Studies. 1 (1999): 9-26. Also an abbreviated version appeared in Bilgi Çagi: Bilgi Merkezleri ve Bilgi Teknolojileri [Sempozyumu. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Cografya Fakültesi. 8-9 May 1997]. Ed.s Mustafa Akbulut and Fatos Subasioglu. Ankara: Ankara Üniversitesi, 1999: 23-38.

Arsivcilikte Elektronik Iletisim ve Yayincilik Araci Olarak BBS’ler ve Internet

Bekir Kemal Ataman[*]

BBS VE INTERNET FARKLARI[1]

Internet’in en kaba tanimi herhalde “aglar agi”dir. Is yerinizdeki, okulunuzdaki ya da belki evinizdeki bilgisayarlari örnegin ethernet ile birbirine bagladiginizi düsünün. Sonra bunlari daha uzaktaki bir bilgisayarla hatta dahasi bir ag ile birbirine bagli bilgisayar grubu ya da gruplariyla iletisim kurabilecek sekilde birbirine bagladiginizi düsünün. Internet bunlarin devasa bir bileskesidir.

Bu aglarin birbiriyle iletisimi için kullanilabilecek üç tane yöntem var: 1. modemler araciligiyla (dial-up) baglanti, 2. Turpak veya benzeri bir sistem üzerinden X25 baglanti, 3. kiralik (24 saat açikkalabilen) bir hat üzerinden baglanti. Tek tek makinelerin modemle dial-up baglanmasi (mesafeler uzak degilse) ekonomik olabilmesine karsin, birbirine baglanan makine ve dahasi aglarin sayisi ve bu kanallar üzerinden transfer edilen bilgi miktari, ya da aradaki mesafe arttikça, bunun maliyeti de artar. Dolayisiyla, orta ölçekli baglanti ihtiyaçlari için X25, büyük ölçekli ihtiyaçlar için de kiralik hatlar kaçinilmaz oluyor.

B-B-S harfleri, Ingilizcesiyle Bulletin Board System,Türkçesiyle Bilgisayarli Bilgi Sistemi’nin kisaltmasi olarak kullanilir. En basit haliyle herhangi birinin evi ya da isyerindeki bilgisayarini baskalarinin kullanimina açmasi olarak düsünülebilir. Internet üzerinde yapilan da bundan çok farkli degildir. Orada da bir kisim insanlar bir kisim bilgisayarlari baskalarinin kullanimina açarlar. Aradaki temel fark, Internet üzerindeki (servis saglayicilara ait) bilgisayarlarin birbirlerine 24 saat açik kiralik hatlarüzerinden baglanmasi, BBS’lere ise genellikle yalniz telefon hatlari üzerinden bir modem araciligiyla erisilebilmesidir. Servis saglayicilara da modemle erisilebilir (ya da Üniversite veya sirket içi vb. bir ag üzerindeyseniz dogrudan erisim de saglanabilir) ama saglayicinin makinesi ag üzerindeki diger makinelere kiralik hat üzerinden baglidir. BBS’lerde ise genellikle böyle bir durum sözkonusu degildir, birbirleriyle çogu kez modemler araciligiyla haberlesir.

BBS’ler ile Internet pek çok açidan birbirine benzer. Internet üzerinde yapabileceginiz bir çok seyi BBS’leraraciligiyla da ve üstelik ücretsiz ve çok daha rahat bir sekilde yapmak mümkündür.

BBS’ler firmalar tarafindan müsterilerine destek hizmeti vermek için ticari amaçlarla kurulabilecegi gibi, amatörler tarafindan zevk için de kurulabilir.Örnegin bir firmanin BBS’ine baglanip o firmanin ürünleri hakkinda bilgi alabilir veya fiyat listeleri temin edebilirsiniz. Amatör olarak kurulan BBS’lerde ise, o BBS’i kuranin ilgi alanlarina göre çok çesitli konularda bilgi bulabilirsiniz.

MESAJ ALANLARI

1. BBS Tartisma Alanlari[2]

BBS’lerin en temel özelliklerinden biri, tasidiklari herkese açik (echo) mesaj alanlaridir. Bunlar, yalniz o BBS’inkullanicilari arasinda iletisime imkan veren lokal alanlar olabilecegi gibi, BBS’ler arasi network’ler vasitasiyla ülkenin, hatta bazen dünyanin dört bir tarafindaki insanlara ulasan alanlar da olabilir. Bu alanlar, BBS teriminin Ingilizce açiliminda oldugu gibi gerçekten ilan tahtalarina benzer. Ihtiyaç duydugunuz herhangi bir konuda panoya bir ilan asarsaniz. Geçerken bunu okuyan birisi size bir cevap yazar. Diyelim falanca filanca konuda yardima ihtiyacim var dediniz. Birisi çikip size “söyle söyle yaparsan sorununu halledersin” diye bir cevap yazdi. Bir baskasi çikip “bak, öyle degil de böyle yaparsan” daha yi olur türünden bir mesaj yazabilir. Bu, elektronik iletisimdünyasinin en keyif verici yanidir. Bu tür yerlerde, günlük hayat içinde pek sIk karsilasmadiginiz bir yardimlasma görürsünüz. Insanlar birbirleriyle yardimlasmak, fikirlerini, düsüncelerini baskalariyla paylasmak için adeta bir yaris içindedir.

Herkese açik mesaj alanlarindaki konu zenginligi, htiyaç duyacaginiz hemen her türlü genel ilgi alanina dönük bilgi ihtiyacinizi karsilayabilecek durumdadir. Bilgisayarla ilgili, her türlü isletim sisteminden envai çesit konuya iliskin mesaj alanlari oldugu gibi, arabalardan müzige, havaciliktan doga sporlarina hemen her türlü ilgi alanina yönelik mesaj alani bulmak da mümkündür.

Türkiye’de pek çok BBS’ler arasi iletisim agi mevcuttur: HiTNeT, TürkNet, NewsNet, vb. Bunlar arasinda en genis ve zengin olani ise HiTNeT’tir (Hi! Türkiye Net). HiTNeT’te yaklasik 100 degisik konuda mesaj alani bulunmaktadir. Türkiye’deki pek çok BBS’in üye oldugu bir de uluslararasi boyuttabir amatör BBS agi vardir: Fidonet… Fidonet’te bu rakam900’e kadar çikar.

HiTNeT’te, arsivcilikle ilgili mesleki konulari tartismak ve Türkiye arsivcileri arasinda elektronik iletisim saglamak üzere kurulmus bir “Arsivcilik” alani da mevcuttur.

2. Mailing Lists

a. Üyelik[3]

Internet üzerinde bilgi alis-verisi saglamak üzere örgütlenen tartisma listelerine ise mailing list adi verilir. Bu tür tartisma listeleri , BBS’lerdekilere kiyasla çok daha özel ilgi alanlarina yöneliktir. Örnegin,arsivcilikle ilgili herhangi bir BBS tartisma alani bulabilmek (butür bir alani kendiniz açmadiginiz takdirde) normal olarak mümkün degildir. HiTNeT’teki “Arsivcilik”tartisma alani ise Türk arsivcileri arasinda Türkçe bilgi alis-verisinin saglanabilecegi bir elektronik platform yaratmak amaciyla tarafimdan açilmistir. Ama bu tür konularda bir kaç mailing list bulmak çok daha kolay.

Tartisma listelerinin, BBS’lerdeki herkese açik (echo) tartisma alanlarindan teknik bir farki vardir. Buradaki tartismalari izlemek ve katilmak için önce üye olmaniz gerekir. Bunun için, o listenin yönetimini/dagitimini yapan bilgisayara bir mesaj gönderirsiniz. Çogu liste için bu kadari yeterlidir ama bazilari size bir mesaj yollayarak isteginizi teyit etmenizi isteyebilir.

Bunun disinda yapmaniz gereken bir sey yoktur. Liste yönetimini yürüten program (listserv) o listeye gönderilen tüm mesajlarin birer kopyasini size (ve tüm diger üyelere) e-posta ile gönderiyor. Sizin yazdiginiz herhangi bir mesaji da tüm üyelere dagitir. Ancak, burada uymaniz gereken bir “net ahlaki” kurallari sözkonusudur.Konu disina çikar ya da birilerine hakaret ederseniz önce uyarilir, devaminda da atilabilirsiniz.

Listelere üye olmak için, dogrudan liste yönetimini yapan listserv’e mesaj göndermek yerine, internet üzerinde mevcut hemen bütün listelerin kayitli oldugu bir merkeze müracaat etmeniz de mümkündür. Listserv’ün dogrudan adresini bilmediginiz durumlarda da bu yol daha pratiktir. Özellikle adresi degisen ve yeni adresini bilmediginiz bir listeye ulasmak için en kestirme yol budur.Benzer bir durum bir ara benim de basima geldi. Yani, tecrübeyle sabit! :-) O listeye ulasabilmek için bir kaç ay ugrasip sonunda pes etmistim. Sonra bu merkezi kesfettim. Izlemeniz gereken yol su: bir e-posta hazirliyorsunuz; adreskismina listserv@listserv.net yaziyorsunuz, subject kismini bos birakiyorsunuz (ya da ne isterseniz yazabilirsiniz, bir hükmü yok) ve mesaj kismina SUBSCRIBE listeadi Adiniz Soyadiniz yazip gönderiyorsunuz. Üye oldugunuz bir listeden ayrilmak için SUBSCRIBE yerine UNSUBSCRIBE yazabilirsiniz. Bazi listserv’lerde bunlar yerine SIGNON ve SIGNOFF komutlari kullanilabiliyor. Ilk gönderdiginiz mesajda basarili olamazsaniz ikincileri deneyin. Çogu kez ilk yöntem basarili olur ve size diger komutlarin bir listesi ile açiklamalari gönderilir. Bunlari kullanarak o liste ile ilgili baska hizmetlerden de yararlanabilirsiniz.

b. Arsivcilikle ilgili listeler[4]

Her alanda oldugu üzere, arsivciler de bu teknolojinin nimetlerinden yararlanma konusunda baskalarindan geri kalmamistir. Arsivcilikle ilgili pek çok farkli konuyla ilgili hatiri sayilir miktarlarda tartisma listesi mevcuttur. Bu listelerdeki tartismalara dünyanin dört bir tarafindan katilan arsivciler, gerek kendi sahsi mesleki bilgilerini gerekse kendi ülkelerindeki geleneklerden kaynaklanan birikimlerini paylasmak konusunda hemen hiç bir ortamda görülmemis derecede bir yardimseverlik duygusu içindedir.

Tartisma listeleri, gerek aktif katilimla belli bir konuda akil danisip fikir alis-verisinde bulunmak, gerekse yalnizca izleyici konumunda dünyanin pek çok yerinde yürütülen arsivcilikle ilgili faaliyetler hakkinda bilgi edinmek için esi benzeri bulunmaz bir kaynaktir. Bu listeler araciligiyla elde edilebilecek bilgilere dair küçük bir fikir vermesi için bir özet liste verecek olursak: yerel arsivciler cemiyetleri tarafindan düzenlenen kongre, seminer, sempozyum, vb.leri; muhtelif Milli veya Yerel Arsivler tarafindan hazirlanan web sayfalarinin duyurulari; yerel basinda çikan arsivcilikle ilgili haberler; demirbas ve sarf malzemesi temin edilebilecek muhtelif sirketlerin adresleri; arsiv otomasyonu için hazirlanmis muhtelif yazilimlarin nerelerden temin edilebilecegi ile her bir paketin avantaj ve dezavantajlari ile ilgili görüsler; vb. leri sayilabilir.

Bu listelerde tartisilan konulara bir kaç örnek vermek için örnegin, modern arsivcilikle ilgili konularin ele alindigi RECMGMT listesine bir göz atarsak, burada son dönemlerde ele alinan konular arasinda: elektronik arsivlerin yönetimi (düzenleme, ayiklama, imha, vb. tüm boyutlariyla); görüntü isleme uygulamalari ve optik ortamlarin dayanikliligi; teknolojideki son gelismeler dogrultusunda arsivcilerin is tanimlarinda meydana gelen degisimler; arsiv belgelerini (özellikle özel arsiv kolleksiyonlarini) internet üzerinde kullanima açmanin getirebilecegi telif haklari sorunlari; elektronik postada sayisal imza kullanimi; yeni isletmecilik teorileriyle beraber ortayaçikan örgüt küçültme, taseron firmalara ihale vb. uygulamalarin arsivciler açisindan doguracagi sorunlar; örgütlenmeler dearsivciligin rolü; arsivcilikle kütüphaneciligin farklari; arsivcilik islemlerinin maliyetleri ve maliyet mesrulastirma; arsiv kutularinin yeniden kullanilabilirligi ve yeniden kazanim yöntemleri; vb. görebiliriz.

Arsivcilikle ilgili belli basli tartisma listelerinin adresleri sunlardir:

3. Usenet Newsgroup’lari

Internet üzerinde bulabileceginiz bir baska tartisma grubu türü ise newsgroup’lardir. Bunlar, teknik olarak mailing list’lerden ziyade BBS’lerdeki echo tartisma alanlarina benzer. Yani bunlara özel olarak üye olmaniz gerekmez. Herhangi bir anda,ilgilendiginiz konudaki bir tartismaya ortasindan ya da sonundan katilabilirsiniz. Su farkla ki bunlarin sayisi 9000’in üzerindedir ve çogu kez tartismalari denetleyen ve konu disina çikilmasini engelleyen bir liste yöneticisi veya–BBS’lerdeki adiyla–moderatörü yoktur. Bu kadar zengin bir konu çesitliliginin içinde dogrudan arsivcilikle ilgili bir newsgroup ise maalesef yok. Çünkü newsgroup’lar da BBS’lerdeki echo alanlar gibi genel ilgi alanlarina yöneliktir. Ama dogrudan olmasa da arsivciligi ilgilendirebilecek konularin tartisildigi bir newsgroup mevcuttur: comp.doc.management. Bu newsgroup’un konusu belge isleme teknolojileri ve görüntü yönetim programlaridir.[5]

TARTISMA AHLAKI (NETIK)[6]

Elektronik iletisim, size oturdugunuz yerden bir anda yüzlerce, binlerce insana ulasma, onlarla fikir alis-verisinde bulunma imkani verir. Bu açidan bakildiginda olagan üstü derecede bir sosyallesme yoludur. Ancak,diger yönüyle kapali bir mekanda ve muhtemelen tek basiniza oldugunuz için son derece asosyal bir tarafi da vardir. Bu nedenle, bu meseleyi fazla abartmamakta yarar vardir. Elektronik iletisim, sundugu imkanlar nedeniyle gerçekten ciddi boyutlarda aliskanlik yapabilmektedir. Kendinizi kaptirdiginiz takdirde, bir anda günler ve geceler boyu bütün zamaninizi bu ise ayirir hale gelmeniz isten bile degildir. “Internette Av” filminin bu tip durumlara iyi bir örnek verdigi söylenir, ben görmedim. Bu nedenle,özellikle gençlerin bu konuda dikkatli olmasini öneririm. Sanal arkadasliklarla yüzyüze iliskileri birbirinden çok iyi ayirabilmek gerekir. Elektronik iletisim yoluyla kurdugunuz iliskiler hiç bir zaman yüzyüze iliskilerin yerini alamaz. Kendinizi sürekli olarak kapali bir mekana hapsetmektense çikip gerçek insanlarin arasina karismak, dogayla içiçe yakin iliskiler kurmak ihmal edilmemesi gereken bir konudur.

Mesaj yazarken kimseyle yüzyüze degilsinizdir ve bütün iletisiminizi yaziyla yapmak durumunda olursunuz. Dogal olarak bunun getirdigi sinirlamalarla karsi karsiyasinizdir. Yaziyla iletisim sirasinda yüz ifadelerinizi aktarma imkani olmadigi için öncelikle dilinizi çok iyi kullanmak ve kendinizi çok iyi ifade etmek zorunda kalirsiniz. Yine de bazi durumlarda yüz ifadelerinin getirdigi iletisim zenginliginden yoksun olmanin verecegi rahatsizligi hissedeceginiz noktalar olacaktir. Böylesi bir ihtiyaçtan yola çikarak, yaziyla yüz ifadelerini kismen de olsa yansitmayi saglayan Smiley denilen özel bir isaretleme sistemi gelistirilmistir. Böylece, örnegin espiri olarak yazdiginiz bir seyin karsi tarafta ciddi olarak algilanip olumsuz sonuçlara yol açmamasi için Smiley’lere basvurursunuz. Bunlarin anlamini çözmek için basinizi sola dogru egip bakmaniz gerekir. Bunu yaptiginiz takdirde bir kisim yüz ifadeleri görürsünüz. Smiley’lerin tam listesini ekte bulabilirsiniz ama bir kaç örnek vermekgerekirse, :-) gülümseyen bir kimseyi, :-( üzgün ya da cani sIkIlmis bir kimseyi, i:-( kizgin bir kimseyi, ;-) göz kirpan birini temsil eder.

Türkçe elektronik iletisimde en büyük kisitlamalardan biri de Türkçe karakter kullanMAma zorunlulugudur. Macintosh, DOS, Windows, Amiga, vb.isletim sistemlerinin her biri farkli Türkçe karakter setleri kullandigindan, kendi sisteminizde mesaj yazarken kullandiginiz Türkçe karakterler, mesaji okuyan kisinin sisteminde garip bir takim karakterlere dönüsecektir. Bu, Internet üzerinde yazilan mesajlar için de geçerlidir. Dolayisiyla Türkçe (Ç, ç, noktasiz i, noktali I, yumusak G ve g, Ö, ö, cengelli S ve s, Üve ü) karakterleri kullanmadan okuyup yazma aliskanligi edinmeniz kaçinilmaz bir ihtiyaç haline gelecektir. Bu baslangiçta zor gelebilir. Hatta bazen yanlis anlamalara da yolaçabilir. Örnegin Çig (kar heyelani) ve çig (pismemis) sözcükleri mesajlarda cig olarak yazilacaktir. Noktasiz i ve noktali I harfiyle ilgili yanlis anlamalari engellemek icin genellikle noktali I’ler için küçük, noktasiz I’lar için büyük harf kullanilir. Yani, çig (kar heyelani) sözcügü cig, çig (pismemis) sözcügü cIg seklinde yazilir. Ç ve cengelli S harfleri için Ingilizce’yle bir benzetme yapilarak ch ve sh , cengelli S harfi için alternatif olarak $ isareti de kullanilabilir. Örnegin sise sözcügü netdünyasinda shishe veya $i$e seklinde yazilir.

Net kültürünün önemli bir parçasi da herkese açik mesaj alanlarinda mesaj yazarken, mesaj yazdiginiz alanin konusu disina çikmamaktir. Ulusal bir ag olmasina ve bagli BBS sayisi 80 civarinda olmasina karsin,HiTNeT üzerinde dahi her gün yüzlerce kullanicinin yazdigi binlerce mesaj dolasir. Bu mesajlari rahat takip edilebilir kilabilmek için, farkli konular için farkli mesaj alanlari yaratilmistir ve bu alanlara yalniz o konuyla ilgili mesajlar yazilmasi beklenir. Bunun disina çikmak o alana mesaj yazan insanlari rahatsiz edecegi gibi, o alanin kurallarina uyulmasini denetlemekle görevli moderatörler arafindan uyarilmaniza da yol açabilir. Moderatör uyarilarina uymamakta israr ederseniz, o alana mesaj yazmaniz ngellenebilir hatta netle baglantiniz tümden kesilebilir (yani kovulabilirsiniz!) Dolayisiyla, herhangi bir alana mesaj yazmadan önce o alani bir süre incelemeniz, ya da o alanin moderatöründen alan kurallarini size netmail’le ulastirmasini istemek akillica bir yöntem olabilir. Normal olarak her alanin kurallari en az ayda bir o alanda yayinlanir. Internet newsgroup’larinda genellikle moderasyon yapilmaz.

Net kültürünün çok önemli bir konusu da net ahlaki (ya da netik) denilen kavramdir. Herhangi bir agda mesaj yazarken karsinizdakinin yalnizca bir isim ya da sanal bir kisi degil, sizin gibi duygulari, fikirleri, hatta sorunlari olan gerçek bir insan oldugunu unutmamaniz gerekir. Dolayisiyla, insanlarin (özellikle hiçtanimadiginiz birilerinin) yüzüne karsi söylemeyeceginiz seyleri mesajlarinizda da yazmamaniz gerekir. Genel olarak insanlari kiracak, incitecek sözlerden kaçinmaniz, hiç bir sekilde küfürlü sözler yazmamaniz, samimi olmadiginiz kisilere karsi argo ifadeler kullanmamaniz, buna karsin bu tarz ifadeler kullananlari da hosgörüyle karsilamaniz beklenir. Bunun temel yolu, üzerinde tartisilan konularda insanlari degil fikirleri elestirmektir. Özellikle gençlerin bu ikisi arasindaki ayrim noktasini kaybettikleri sIk sIk görüldügünden, bu tür mesaj yazanlarin hemen her zaman bulug çagindaki gençler oldugunu akilda tutmakta ve onlara hosgörüyle yaklasip gerekiyorsa kibarca (ve netmail’le) uyarmakta fayda vardir. Herkese açik (echo) alanlarda hosgörü siniri asanlar zaten o alanin moderatörü tarafindan uyarilacaklardir.

Bu tür davranislar, her mesaj aginin kendi kurallariyla da yasaklanmistir. Dolayisiyla, mesaj yazdiginiz agdaki kurallari önceden bilmekte fayda vardir. HiTNeT’te uygulanan kurallar Hitnetxx.zip (xx yerinde bir sayi bulunur) adli bir dosya içinde, bu aga bagli bütün BBS’lerde bulunur. Fidonet kurallari ise Policy4.zip adli bir dosya içindedir. HiTNeTxx.zip dosyasinda HiTNeT tüzügünün yanisira, mevcut echo alanlarin listesi, sistemin düzgün islemesinden sorumlukoordinatörler ve echo alanlarin moderatörlerinin kimler oldugunu belirten bir görev dagilimi listesi ile bu aga bagli BBS’lerin bir listesi de bulunur. Baglandiginiz BBS disindaki digerBBS’leri de merak eder ya da onlari da kullanmak isterseniz bu liste size gerekli tüm bilgileri verir. Burada dikkat edilmesi gereken tek nokta, BBS’in telefon numarasindan sonra gelen kisaltmalar içinde MO (mail only) yazan sistemleri aramamaktir. Bu sistemler, yalniz kendileri için mesaj alis-verisi yapan kisileri belirtir. Yani bunlar aslinda bir BBS degildir ve günün yalnizca belirli saatlerinde aga baglanip mesaj alis-verisi yapan kisilerin sistemleridir. 24 saat açik ve baskalarinin baglanmasina izin veren sistemler (BBS’ler) CM (continuos mail) ifadesiyle gösterilir. Burada kullanilan kisaltmalarin açik halleri ayni listenin sonunda yer alir.

Herkese açik (echo) alanlarda ya da netmail yoluyla herhangi bir mesaja cevap vereceginiz zaman, önceki mesajin anlamli olacak kadarlik kismini alinti yapmaniz beklenir. Çünkü, giden ve gelen mesajlar arasinda bir-iki günlük bir zaman farki vardir. Pek çok kisi ayni oturumda bir çok mesaj yazdigindan bir kaç gün önce yazdigi mesajin ayrintilarini unutur. Bu nedenle, önceki mesajin önemli bölümlerini alintilayarak hatirlatmaniz uygun bir davranis olur. Ancak burada da asiriya kaçmamak gerekir. Bütün mesaji oldugu gibi alintilayip altina bir iki kelimelik bir cevap yazmak bir çok kisiyi rahatsiz eder. Bunun yerine yalnizca cevap yazilan kisimlari alintilamak daha uygundur.

DOSYA ALANLARI

“BBS’lerde en yaygin olarak bulabileceginiz seylerden biri de dosya alanlaridir. Burada, baglandiginiz BBS sahibinin ilgi alani dogrultusunda çok genis ve zengin shareware program ve dosyalar bulabilirsiniz (ticari programlarin ücretsiz dagitimi yasayla sinirlandigindan ticari programlari buralarda bulamazsiniz ama ayni isi görebilecek bir çok baska program bulmak mümkündür.

“Internet üzerinde de en yaygin olarak yapilan islerin biri bu tür dosya alanlarindan ihtiyaç duydugunuz konudaki en son versiyon veya en yeni programlari temin etmektir. Buna “ftp yapmak” denir. Ftp aslinda “file transfer protocol = dosya transfer protokolü” demektir ama yaygin olarak Internet üzerindeki bir bilgisayardan dosya çekmek anlamina kullanilir. BBS’lerde bu isler için kullanilan terim ise download veya kisaca DL olarak geçer.

“Bu noktada internet ile BBS’lerin birbirlerine kiyasla farkli avantajlarina dikkat çekmek gerekir. Internet üzerinden dosya almak için özel programlar kullanmak ya da özel terimler ezberlemek ihtiyacini bir kenara birakirsak (BBS’ler için modeminizle beraber gelen iletisim programi yeterlidir), ikisi arasindaki en büyük farkin hiza karsi yeni sürüm arasinda oldugu söylenebilir. Internet üzerinde herhangi bir programin son versiyonunu aninda temin etme imkaniniz olmasina karsin, BBS’lerde bu is biraz daha geriden gelir. Buna karsin, BBS’lere modemin tam süratiyle ulasilabilmesine karsin (karsi tarafta daha yavas bir modem varsa onun sürati belirleyici olur) Internet’e erisim sürati öncelikle servis saglayicinin (ve sizin) modem süratinize, servis saglayicinin kiralik hattinin sürat ve kapasitesine ve nihayet Türk Telekom’un Türkiye’deki Internet kullanicilarina reva gördügü hatlarin sürat ve kapasitesine baglidir. Bu konudaki sikayetler herhalde sizin bile kulaginiz gelmistir; en azindan bu durumu protesto etmek için bir sanal miting düzenlendigini gazetelerden okumus ya da televizyondan izlemissinizdir. Bunlara bir de servis saglayicinin isteyecegi ücret meselesini eklemek gerekir. BBS’lerin pek çogu tamamen ücretsizdir ya da çok cüzi bir aidat ister (ayda 150-200.000 TL gibi).[7]

Bu noktada net kültürü ve ahlakina yeniden deginmekte fayda vardir. Çünkü “net kültürünün bir baska boyutu da dosyalarla ilgilidir. Herhangi bir BBS’den dosya aldiginizda (download ettiginizde) sizin de o sisteme dosya göndermeniz (upload etmeniz) beklenir. Böylece sizin dosyalarinizdan da baskalarinin faydalanmasini saglamis olursunuz. Ancak bu noktada ticari program göndermemeye dikkat etmeniz gerekir. Ticari programlarin telif haklari genellikle bir tek kisi için verilir ve bunlarin izinsiz dagitimi sinirlanmistir. Ama freeware (bedava) ya da shareware (paylasim) yazilimlari rahatça dagitabilir ya da BBS’lere upload edebilirsiniz.

“BBS’lere dosya göndermeden önce o dosyanin o BBS’te bulunup bulunmadigini arastirmakta da fayda vardir. BBS üzerinde zaten mevcut olan bir dosyayi tekrar göndermek uygunsuz karsilanir. Ayni sekilde göndereceginiz dosyanin virüs tasimamasi da önemlidir. BBS’lere dosya göndermeden önce virüs taramasi yapip varsa mevcut virüsleri temizlemeniz beklenir. Keza göndereceginiz dosyayi BBS’ten çekecek olanlarin hatta uzun süre bagli kalmamalari ve telefon faturalarinin gereksiz yere sismemesi için dosyalari sikistirilmis bir formatta göndermeniz beklenir. Bu, sizin faturalarinizi da hafifletecektir.[8]

Internet üzerinde yaygin olarak bulabileceginiz dosya türleri arasinda, ücretsiz ve paylasim yazilimi programlarin disinda bir de ticari programlarin demo sürümlerinden bahsetmekte fayda vardir. Pek çok firma ürünlerini tanitmak için bir demo versiyonunu internet üzerinde yayinlamaktadir. Bu tür demolarin normal ticari sürümlere karsi bir kisim sinirlamalari bulunur. Bunlar ya belirli bir süre sonra programi kullanmaniza izin vermeyecek sekilde ayarlanir, ya bir kisim özellikleri kullanmaniza hiç izin vermez ya da programi kullanarak yarattiginiz belgeleri kaydetmenizi imkansiz kilar. Ancak bu sinirlamalara karsin, programin yapabildikleri ve isinize yarayip yaramayacagi konusunda bir fikir edinebilirsiniz. Böylece programi satin almak isteyip istemediginize karar verme ya da ayni isi görecek programlara kiyasla ne tür üstünlükleri ya da eksiklikleri oldugunu görerek ve deneyerek inceleme imkaniniz olur.

Gerek BBS’lerde gerekse Internet üzerinde bulabileceginiz bir baska dosya türü ise muhtelif konularda hazirlanmis makale, brosür, kitapçik ya da kitaplardir. Tabii bunlar arasinda arsivcilikle ilgili olanlari da bulunur, en azindan Internet üzerinde. Özellikle arsivcilerin günümüzdeki bas belasi olan “elektronik evraklarin arsivlenmesi” konusunda Internet üzerinde pek çok yayin bulmak mümkündür.

SIKISTIRMA STANDARTLARI

Modem üzerinden dosya aktarimlarinda (bazen de hard disklerde yer kazanmak için) aktarilacak dosyanin önceden sikistirilmis olmasi, transfer süresini ciddi ölçülerde azaltir. Buradaki sebep aktarilacak dosyanin daha küçük hacim isgal etmesidir. Kullanilan sikistirma standardi, DOS’taki dosya uzantilariyla belirtilir. IBM ve IBM uyumlu bilgisayarlarda yaygin olarak kullanilan sikistirma standartlari ZIP, ARC, TAR, GZ ve UU’dur. Amiga bilgisayarlarda genellikle LHA kullanilir. Mac’lerde yaygin olarak kullanilan sikistirma standartlari ise sunlardir: a) SIT, b) CPT, c) DD, d) HQX e) SEA’dir.

Bu standartlarin herbirinde sikistirma/açma yapan pek çok program hemen her türlü isletim sistemi için mevcuttur. Mac’lerdeki SEA (self extracting=kendi kendine açilan) türü sikistirilmis dosyalar IBM ve uyumlularinda EXE uzantili bir biçimde yer alir. Bu tür dosyalar, sikistirilmis haldeki dosyaya ek olarak, küçük bir açma programinida kendi içinde barindirirlar. Bu dosyalari yaratan asil uygulamaya sahip olmasaniz bile, üzerlerinde çift tikladiginizda otomatik olarak açilirlar. Ancak, Mac’lerin DD (Disk Doubler) ve SEA formatinda sikistirilmis dosyalar ise bilgisayar aglari üzerinde dogrudan transfere uygun degildir.

UU[Encode] ve HQX formati aslinda bir sikistirmadan ziyade dönüstürme formatidir. UUEncode IBM ve uyumlularinda HQX ise Macintosh’larda yaygin olarak kullanilir. Bunlar, orijinali hangi formatta olursa olsun, herhangi bir dosyayi text formatina dönüstürürerek kodlamak için kullanilir. Bu sekilde dönüstürülen bir uygulama, insanlar için anlamsiz bir kisim karakterler halinde görünür. Bu formatin en yaygin kullanim alani, dosyalari mesaj (e-mail dahil) olarak gönderme islemleridir. Bu türden dönüstürülmüs dosyalar, orijinalinden 10-15 Kilobyte daha fazla yer kaplayabilir. Dolayisiyla, mesaj olarak gönderilmek istenen dosyalar/programlar, önce sikistirilmali, sonra UUEncode’a veya HQX’e dönüstürülmelidir.[9] Bu türden bir dönüstürme kullanilacaksa, Mac’lerin SEA veya DD türü sikistirma standartlari da kullanilabilir. Ancak DD, ticari bir program oldugu için pek çok kimsede bulunmayabilecegi hesaba katilmalidir.

Yalniz BBS’ler, üzerinden netmail veya echo mesaj yoluyla UUNEncode veya HQX gibi formatlar kullanilarak dosya transferi yapmak pek hos karsilanmaz. Çünkü bu is için gerek baglandiginiz BBS’in gerekse iletisim agi üzerinde aktarma islevlerini yerine getiren HUB’larin (mesaj dagitim noktalarinin) birbirlerini telefonla aramalari ve bu isin maliyetini karsilamalari gerekir. Yani bu is için sizin cebinizden para çikmiyor olmasi bunun bedava bir hizmet oldugu anlamina gelmez. Birileri bunun faturasini ödemek durumundadir. Bu da genellikle amatör bir ruhla çalisan ve bu isin maliyetini gönüllü olarak üstlenen sistem operatörleridir. Bu, insanlarin size sundugu iletisim imkanini bu tür amaçlarla kullanmak da onlara karsi bir haksizlik olusturur ve “yüz verince astar istemek” seklinde algilanir.[10]

WEB SAYFALARI

Internet’in en “büyülü” tarafi hiç kuskusuz Web sayfalaridir. Bunlar Internet üzerinde yayincilik yapmanin en basit ve yaygin yoludur. “Ben Internet’i söyle tasavvur ediyorum: Istanbul, Londra, NewYork gibi metropol büyüklügünde bir sehire giriyorsunuz. Bu sehirde gözünüzün görebildigi her yer kütüphane ya da kitapçi. Nereye dönseniz, nereye baksaniz, nereye elinizi atsaniz üzerinde bilgi tasiyan bir seyle karsilasiyorsunuz. Hangi dükkana, hangi binaya girseniz her yer kitaplar, dergiler, brosürler vb.leriyle dolu. Üstelik bunlar yalnizca yazili ya da resimli nesneler degil. Bazilarinda ses hatta video görüntüleri bile var. [Bizlere mevcut hatlari ile, degil ses ve video görüntülere, resimli Web sayfalarina bile rahatça erismeyi çok gören Türk Telekom yetkililerinin (yetkisizlerinin mi demeliydim yoksa?) kulaklari çinlasin!] Bunlara Web sayfalari araciligiyla erisiyorsunuz. [11]

Internet üzerinde web sayfalari araciligiyla yürütülen ciddi boyutta büyük bir ticaret de yer alir. Pek çok firma kendi web sayfalari araciligiyla ürünlerini tanitip siparis alarak pazar payini dünya ölçeginde arttirmaya çalismaktadir. Bu, tüketiciler açisindan da büyük bir imkan olusturur. Yukarida program demolariyla ilgili verdigim örnekte oldugu gibi, pek çok ürünü Internet üzerinde ayrintili olarak incelemek ve benzeri baska ürünlerle kiyaslamak mümkündür. Bu tür ürün pazarlayan firmalarla temasa geçerek yeni bir ürün çikarildiginda kataloglarinin elektronik olarak postalanmasini isteyebilmek de ilave bir avantaj teskil eder. Böylece tüketiciler yeni bir üründen çiktigi anda, hatta çogu kez ürün pazara sürülmeden önce haberdar olabilme imkanina kavusur. Bu avantaj, tabii ki arsivcilikle ilgili ürünler için de geçerlidir.

Ancak, Internet üzerindeki hersey tabii ki parali degildir. Tam tersine, pek çok kisi ve kurulus Internet’i ücretsiz bir reklam, tanitim ve bilgi paylasma araci olarak görür ve kullanir. Bunlarin basinda, kendi kataloglarini Internet üzerinde arastirmaya açan kütüphaneler gelir. Ülkemizde de Milli Kütüphane gibi, bu tür hizmet veren kuruluslar mevcuttur.

Bu tanitim potansiyelinden faydalananlar arasinda arsivcilerin olmamasi, dogal olarak, düsünülemez. Pek çok arsiv kurumu, Internet’i etkin bir yayginlastirma araci olarak kullanmaktadir. “Bunun tipik örneklerinden biri, site sahibi arsivin açilis ve kapanis saatleri, arastirma izni vermek için (varsa) aradigi kosullar, fotokopi vb. kullanici hizmetlerinden alinacak ücretler ve benzeri bilgileri internet üzerinden duyurarak, potansiyel arastirmacilarin daha arsivin kapisina yaklasmadan orada temin edebilecekleri hizmetler hakkinda bilgi edinmelerini saglamasi yoluyla yaptigi tanitimlardir.”[12]

Yayginlastirma araci olarak Internet’in kullanildigi bir baska alan ise, “arsivlerin kataloglarini internet üzerinden kullanima açarak bir anda milyonlarca insan açisindan erisilebilir kilmalaridir. Bu tür uygulamalarda, kataloglarin yanisira arsiv kurumunun kolleksiyonlarindan alinma örnek belgelerin yayinlanmasi, ziyaretçiler açisindan hem daha hos bir görüntü yaratmakta hem de arsivde mevcut kolleksiyonlar açisindan küçük de olsa bir fikir vermektedir.”[13]

Internetin arsivciler açisindan bir yayincilik ve yayginlastirma araci olarak kullanimina bir baska örnek ise yukarida deginildigi üzere “site sahibi kurum tarafindan hazirlanan eserlerin internet üzerinde ücretsiz olarak yayinlanmasidir. Bunlarin büyük olanlari dosya halinde yayinlanirken, görece daha küçük olanlari web sayfasi halinde yayinlanmaktadir. Bu tür yayinlar arasinda, özellikle arsivcilik okullari veya arsivcilik cemiyetleri tarafindan hazirlanmis, son derece teknik ve güncel sorunlara cevap arayan evrensel nitelikli eserler oldugu gibi, belirli bir ülkenin Milli Arsivleri tarafindan örnegin o ülkedeki Bölge Arsivlerine yönelik olarak hazirlanmis genelgeler, mevzuat açiklamalari gibi yerel dokümanlar da bulunmaktadir.”

“Internet üzerinde ücretsiz kullanima sunulan bu türden elektronik dokümanlar, özel olarak üzerinde durulmaya deger bir konudur. Bunlarin sayi ve çesitliligi gerçekten akillara durgunluk verecek boyutlardadir. Bir kaç günlük bir çalismayla, dünyanin muhtelif ülkelerindeki arsivcilikle ilgili milli arsiv, arsivcilik okulu vb. sitelerinden topladigim ve miktar olarak 1000 sayfanin üzerine çikan muhtelif konulardaki yayinlarin bir çoguna, bir sonraki bölümde verilen adreslerden ulasmak mümkündür. Bu 1000 sayfanin yaridan fazlasinin, arsivcileri günümüzde en çok ugrastiran konularin basinda gelen elektronik evraklarin yönetimi ile ilgili oldugunu ayrica belirtmekte yarar görüyorum.”[14]

ULASMA YOLLARI

Internet üzerinde “ne aradiginiz bilmiyorsaniz, bu devasa bilgi yigininin içinde yolunuzu kaybedip alakasiz ya da bes para etmez bilgileri incelemekle günler, haftalar harcayabilirsiniz. Web sayfalarini on-line dolasmaniz (surf yapmaniz) gerektiginden, bu süre içinde de korkunç telefon faturalari yaratmaniz isten bile degildir. Ama hemen gözünüz korkmasin, bu sorunun üstesinden gelmeyi saglayan, aradiginiz bilginin nerede bulundugunu kolayca bulmanizi saglayan araçlar da mevcuttur.”[15]

1. Arama Motorlari

Bu tür araçlarin sayisi her geçen gün artmaktadir. Bunlar, yeryüzünde mevcut web sitelerinin oldukça büyük bir kisminin dizinlerini hazirlar ve kendi web sayfalari araciligiyla on-line (çevrim içi) arama yapmanizi saglar. Buralarda, belirlediginiz bir anahtar kelimeye göre arama yaptirarak, bu kelimenin geçtigi bütün web sitelerini taratip bir listesini almak mümkün. Bu tür arama motorlarinin en bilinenleri Yahoo, AltaVista, Lycos, InfoSeek ve WebCrawler’dir. Buralara ulasmak için genellikle http://www.aramamotoruadi.com gibi bir adres kullanirsiniz.

Ancak, bu tür motorlarda anahtar kelimeye göre arama yaparken seçtiginiz kelime çok önemlidir. Örnegin “archives” kelimesiyle yapacaginiz bir arama, hangi arama motorunu kullanirsaniz kullanin size bir kaç milyon adres bildirecektir. Ilk anda yeryüzünde arsiv ve arsivcilikle ilgili bu kadar çok web sitesi olmasina hayret edebilirsiniz. Ama size gelen siteleri incelemeye basladiginiz anda, bunlarin hemen tamamina yakininin alakasiz yerler oldugunu ama sayfalarinin bir yerinde bir sekilde “archives” kelimesinin geçtigini görürsünüz.

Dolayisiyla, bu tür durumlarda izlemeniz gereken yol, Yahoo gibi bazi arama motorlarinin önceden hazirladigi hiyerarsik yapilari kullanarak, istediginiz sonuca sistematik olarak ulasmaya çalismaktir. Bu tür bir yöntemi kullandiginizda, ilk anda bir sürü sayfayi gereksiz yere dolastiginiz hissine kapilirsiniz, ama sonunda istediginiz kistaslara uyan sitelerin bir listesine ulastiginizda, bir kaç milyon adresi incelemeye kiyasla çok daha az bir zaman harcamis olursunuz.

2. Link sayfalari

Ikinci bir arama stratejisi ise adresini bildiginiz bir link (baglanti) sayfasindan yola çikmaktir. Internet üzerindeki bazi sayfalarda, konuyla ilgili diger web sayfalarina baglanti saglayan bazi bilgiler bulursunuz. Hiperlink adi verilen ve web sayfasinda genellikle alti çizilerek gösterilen bu kelime ya da kelimeler grubunun üzerine mouse dügmesiyle tikladiginizda, kullandiginiz web tarayici sizi o sayfaya götürür. Yukarida anlatildigi sekilde hiyerarsik bir arama sonucunda ulastiginiz adreslerde bu tür linkler bulmak hemen her zaman mümkündür.

Asagida adresi verilen sayfalar, arsivcilikle ilgili pek çok web sitesine linkler içeren yerlerdir. Bunlarin bazilarinda bir kaç yüz tane adrese link bulunabilmektedir:[16]

TÜRKIYE’DE DURUM[17]

Yaklasik iki buçuk senedir aktif bir kullanici olarak yer aldigim Türkiye BBS’ler arasi iletisim dünyasinda–pek çok yerde oldugu gibi–arsivcilerin ve arsivciligin sesini duyurmak ve varligini hissetirmek için (adetim oldugu üzere!) rahat duramadim. Hummali bir arastirma faaliyetinden sonra Subat 1996’da gerekli programlari temin ettim, Mart-Nisan 1996 arasinda sistemi kurdum ve Mayis 1996’dan bu yana Türkiye’nin ilk ve tek Arsivcilik BBS’i ArchiMac BBS’in SysOp’lugunu (sistem operatörlügünü) yapmaktayim.

ArchiMac BBS iki temel konu üzerine kuruludur: birisi–dogal olarak–Arsivcilik digeri ise Apple Macintosh bilgisayarlardir. ArchiMac BBS bir Macintosh SE30 üzerinde çalismaktadir ve bu özelligiyle Türkiye’nin network baglantili ilk Macintosh bilgisayari olma konusunda da bir ilke imza atmistir.

ArchiMac, yaklasik 8-9 aydir varligini sürdürdügü ve Macintosh kullanicilarina açik oldugu halde bu yilin basina kadar–çok sinirli bir çevre disinda–arsivcilere duyurulmamistir. Dogal olarak, bunun nedenlerinin merak edenleriniz olacaktir: Arsivciler için sunabilecegimiz seyler, yakin zamana kadar çok sinirli oldugu için. Turnet omurgasinin devreye girmesiyle beraber Türkiye’nin Internet erisimi daha kabul edilebilir süratlere ulastigindan bu yana bizim Internet erisimimiz de biraz hizlandi. Bu döneme kadar Internet kullanimimizi elektronik posta ile sinirlamisken, hatlarin hizlanmasiyla beraber web sayfalarina da ulasabilir olduk. Bu andan itibaren Internet üzerinde yayinlanan dokümanlari toplamaya basladik ve bulduklarimizi ArchiMac BBS üzerinden yerel erisime açtik. Su ana kadar topladiklarimizin kagit çiktilari 1000 sayfa civarindadir. Bunlarin yaklasik yarisi ise elektronik ortamdaki evraklarin arsivlenmesi ve bunlarla ilgili sorunlar üzerinedir.

ArchiMac BBS’in dosya alanlari üzerinde bulabileceginiz bir baska kaynak, ArchiMedia’nin eski (ve yeni) sayilarinin elektronik kopyalari ile Türkiye’de arsivcilik üzerine yazilmis makalelerin elektronik kopyalaridir. ArchiMac’te simdilik yalnizca benim makalelerim bulunmaktadir. Yazilarini elektronik olarak baskalariyla paylasmak isteyenler için kapimiz sonuna kadar açiktir. Hangi formatta olursa olsun, makalelerinin elektronik kopyasini bize ulastiran baskalari da çikarsa, onlarin yazilarini da BBS üzerinden dagitmaktan ancak mutluluk duyariz. (Bu bir çagridir!)

Yine Internet üzerinde mevcut bir baska imkan, özel uzmanlik konulariyla ilgili tartisma listeleridir ve yine–maalesef–bu tartismalara Türkiye’den aktif olarak katilan tek kisiler ben ve Archimedia‘nin eski editörleridir. Bunun sebeplerini tartismak istemiyorum ama iyi niyetli bir yaklasimla, bilgisayar ve modemi ve dahi yeterli Ingilizcesi oldugu halde bu tartismalara baska katilan olmamasini, insanlarin Internet erisimi olmamasina baglamak istiyorum. (Açikçasi, baska türlüsünü düsünmek dahi istemiyorum.) ArchiMac BBS’in kurulus amaçlarinin basinda bu tür insanlara destek vermek gelmektedir. Bu nedenle, topladigimiz web dokümanlarinin yanisira, bu tür tartisma listelerine gönderilen mesajlari da konularina göre bir araya topladiktan sonra text dosyalari halinde ArchiMac BBS’te ilgilenenlerin erisimine sunmaktayiz.

Yabanci dili olmayanlar için de bir seyler bulunmaktadir: Türkçe bir arsivcilik tartisma alani. Bu tür bir alan ArchiMac’te lokal olarak basindan beri bulunmasina karsin, Istanbul disindan erisimin maliyetlerini (ve daha önce bir baska BBS’te benzer bir uygulama yaptirdigimizi) gözönüne alarak ayrica duyurmadik. Bunun yerine Türkiye BBS’ler arasi mesaj agi HiTNeT üzerinde, Türkiye’nin pek çok yerinden ulasilabilir bir tartisma alani açmak için çalistik. Kasim 1996’dan itibaren HiTNeT omurgasi üzerinde artik bir arsivcilik alani da mevcuttur. Bu alan, arsivcilikle ilgili mesleki konulari tartismak ve Türkiye arsivcileri arasinda elektronik iletisim saglamak üzere kurulmustur.

Dolayisiyla, markasi ne olursa olsun bir bilgisayariniz (286 SX islemcili bir bilgisayar bile yeterli) ve bir telefon hattiniz varsa, elektronik iletisim dünyasina uzak kalmaniz için artik hiç bir bahaneniz yoktur. Çünkü 14.400 baud bir modemin fiyati 30-35 dolara kadar düsmüs bulunmaktadir. Yazilim olarak ise modemle beraber gelen iletisim programi baslangiç için yeterlidir. Bununla size en yakin BBS’e baglanip oradan daha iyi ve ücretsiz (ya da paylasim yazilimi) bir program bulmaniz mümkündür. Telefon masrasarinizi asgari seviyede tutmak için, mesaj alis-verisinini gerçeklestirdikten sonra hatti kapatip mesaj okuyup yazmaniza imkan veren off-line reader türü programlari da ayni kaynaktan temin edebilirsiniz. Bu konuda yardima ihtiyaciniz varsa bize basvurmaktan çekinmeyin. IBM ve uyumlulari için Aykut Üstün’ü, Macintosh’lar için beni arayabilirsiniz. Amiga kullaniyorsaniz asagida numarasi verilen SkullCrusher BBS’i deneyebilirsiniz.

Baslangiç olarak asagidaki BBS’lere baglanmayi deneyebilirsiniz:

Istanbul Avrupa yakasi:

  • ArchiMac BBS: (212) 260-6001 veya 227-5964 (Macintosh destegi)
  • Bizim BBS: (212) 227-7785
  • The Sentinel BBS: (212) 559-4082
  • SkullCrusher BBS: (212) 531-3414 (Amiga destegi)Istanbul Anadolu yakasi:
  • Gece Mavisi BBS: (216) 315-2233Ankara:
  • Ada BBS: (312) 468-6786Izmir:
  • Iris BBS: (232) 342-8659 veya 374-5110
  • Gecko BBS: (232) 339-0384Giresun:
  • Karadeniz BBS: (454) 212-3128Kayseri:
  • Kayseri BBS: (352) 235-3231Diyarbakir:
  • Güneydogu BBS: (412) 228-5287

Türk arsivcilerin Internet üzerinde varligini ortaya koymak için girisimler de baslamis durumdadir. Su ana kadar üye oldugumuz tartisma listelerinin disinda bir de web sitesi hazirlamaya basladim. Henüz baslangiç asamasinda olan bu sitenin su ana kadar tamamlanan yaklasik dörtte birlik kismini ise görüslerinize sunuyorum. Elestiri ve önerilerinizle daha iyi bir site olusturabilmeyi umuyorum.

EK: Smiley isaret dili

Smiley isaret dili, yazi ile mesajlasma sirasinda, baska türlü ifade edilmesi mümkün olmayan yüz ifadelerini aktarmak için gelistirimis bir kodlama sistemidir. Yazi dilinin dogasindan kaynaklanan sinirlamalari bir nebze olsun azaltmak için gelistirilmistir. Örnegin espri yaptiginizda karsinizdaki kisinin söylediginizi ciddiye alip yanlis anlamamasi için kullanilir. Bu isaretlerle gösterilen yüz ifadelerini görmek için basinizi sol tarafa egip bakmaniz gerekir.

:-) gülümseyen ya da espri yapan biri
:-))) kahkahalar atan biri
:-( üzgün ya da cani sikilmis biri
:-((( çok üzgün ya da sikkin biri
>:-( kizgin biri
>:-) haince gülümseyen biri
#-) bütün gece bir partide eglenmis biri
%+{ dayak yemis biri
%-\ aksamdan kalma biri
%-{ bir baska üzgünya da cani sikkin çesitlemesi
%-} bir baska espri yapan çesitlemesi
8-) gözlüklü biri gülümsüyor ya da espri yapiyor
8-( gözlüklü biri üzgün ya da cani sikkin
(:)-) deniz gözlügü takan biri
(:-) bisiklet kaski takmis biri
-:-) Mohikan’lara hayran biri
.-) tek gözlü biri
.\/ ördek çesitlemesi
8:-) mesaji yazan küçük bir kiz
8:] mesaji yazan bir goril
:-$ paradan baska laf bilmeyen biri
:-'| nezle olmus biri
:-(*) kusmak üzere olan biri
:-)' agzi sulanan biri
:-)-{8 mesaji yazan büyük bir kiz
:-)8 iyi giyimli biri
:-* az önce limon yiyip disleri kamasmis biri
:-0 agzi doluyken konusan biri
:-| agiz armonikasi çalan biri
:=) iki burunlu biri
:>) büyük burunlu biri
:_) boks yaparken burnu kirilmis biri
:~/ kafasi karismis biri
<:-) saçma sorular için
=|:-) Sam Amca (Uncle Sam = US)
O:-) masum, saf biri
P-) henüz afyonu patlamamis biri
[:|] bir robot
d :-o böylesi güzel bir fikre sapka çikarilir
d:-) beyzbol meraklisi biri
o>-<|= yalniz kadinlara mahsus mesajlar için
oo bu mesaja farlarini yakan biri
q:-) sapkasini ters giyen biri
|-) uykusu gelmis biri
|-<> öpülesi bir yüz
|:-O kalin kasli biri
~= mum
:-) )-: teatralsov yapan biri
:<) biyikli biri
:<)= hem biyikli hem sakalli biri
:/) komik degil
'-) göz kirpiyor
P-) korsan
;-) anlarsin ya!
(@ @) saka mi yapiyorsun!
:-" öpücük gönderen biri
:-V bagiran biri
:-w çatal dilli biri
:-W çatal dilli biri bagiriyor
:-r bögggg (dili disarida)
<:-O aman Tanrim!
:-* eyvah! tüh! (elini agzina kapamis)
:-T siki agizli biri
:-D bir agiz dolusu gülen biri
:-O bagirma çesitlemesi
:-[ Kont Drakula
7:) Reagan
:-# Sansür!
:-> sigara içen biri
:-j sigara içen ve gülümseyen biri
:/> sigara içilmez
:-I gülümserken gamzeleri çikan biri
:-x öpücükler
:-c çok ama çok üzgün biri
:-C saskinliktan agzi açik kalmis biri
:-| igrenç
:-? dudaklarini yalayan biri
:*) palyaçoluk eden biri
B-) Batman
#:-) saçlarini yaptirmis biri
:-o ay inanmiyorum!
(:-$ hasta olmus biri
:-(=) tavsan disli biri
&:-) kivircik saçli biri
@:-) dalgali saçlibiri
?-( gözüne yumruk yemis biri
+<:-| bir rahip ya da rahibe
...---... S.O.S.
@%&$%& küfür
||*( barisma teklifi
||*) barisma teklifi kabul edildi
(-_-) gizli tebesüm
[:-)] siseye konmus bir mesaj
<:-)<<| mesaj bir uzay gemisinden geliyor
(:-... kalbimi kirdin
<<<(:-) sapka saticisi
(O--< kaypak bir mesaj
(:>-< teslim olmus bir hirsiz
I==I) dört tekerlekli bir mesaj

[*] Marmara Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Arsivcilik Bölümü Ögretim Görevlisi

[1] Bekir Kemal Ataman, “Elektronik Iletisim Okulu; Elektronik Iletisim Çagina Dogru,” Macworld Türkiye, Eylül 1996: 62-63.

[2] Bekir Kemal Ataman, “Elektronik Iletisim Okulu; Internet Okulu Olarak BBS’ler,”iMed/ARMDBack/ARMD22.html36. Macworld Türkiye, Ekim 1996: 8-10.

[3]Bekir Kemal Ataman, “Elektronik Iletisim Okulu; Internet’e Dogru Ilk Adim,” Macworld Türkiye, Haziran 1997: [baskida].

[4] Bekir Kemal Ataman, “Arsivcilikte Internet Kullanimi,” Archimedia, s. 23 (Mart 1997): 2-6. (14-15 Aralik 1996 tarihinde Yeditepe Üniversitesi’nde gerçeklestirilen Inet-tr ’96: 2. Türkiye Internet Konferansi’nda sunulan bildiri.)

[5] Douglas A. Johnson & Bryan D. Carbonell, “misc.business.records-mgmt FAQ,” http://www.geocities. com/WallStreet/1867/toc.html.

[6] Bekir Kemal Ataman, “Elektronik Iletisim Okulu; Net Kültürü ve Ahlaki” Macworld Türkiye, Kasim 1996: 58-60.

[7] Bkz. dipnot 2.

[8] Bkz. dipnot 6.

[9] Bekir Kemal Ataman, “Dosya Sikistirma Sekilleri ve Mesajlar” Macworld Türkiye, Mart 1997: 58-60. Ayrica bkz. “Frequently Asked Questions for comp.sys.mac.comm,” http://www.cis.ohio-state.edu /hypertext/faq/usenet/macintosh/comm-faq/part1/faq.html ve devami [part4’e kadar gidiyor] ile Elliotte Rusty Harold, “Macintosh Frequently Asked Questions,” http://www.macfaq.com/faq/ generalfaq.html

[10] Bkz. dipnot 2.

[11] Ayni yer.

[12] Bkz. Dipnot 4.

[13] Ayni yer.

[14] Ayni yer.

[15] Bkz. Dipnot 2.

[16] Bkz. Dipnot 4.

[17] Bekir Kemal Ataman, “Elektronik Iletisime Bekleriz,” Archimedia, s. 22 (Ocak 1997): 2-4.

Küçük veya Büyük firma olmanız önemli değil… “Bilgi Güçtür”

  • -Bilgi rekabette %100 başarı getirir.

  • -Kurumsal hafızanızı düzenli tutmuyorsanız aynı günü tekrar ediyorsunuzdur.

  • -Karar almada bilginin önemi %90 dır.

  • -Bilgi personellerin kafasında ise o gidince yanlız kalırsınız.

  • -Arşivini kaybeden kurumların %70 bir yıl içerisinde batmışlardır.